Çocukların ev işlerinde yardımcı olması kimi zaman fazladan iş yükü kimi zaman da alacağımız sonuca değmeyeceğini düşünürüz. Her yer batıp çıkması yerine biz çabucak işleri hallederiz düşüncesi içerisine gireriz. Bir diğer taraftan, çocukların yardım etmelerini sağlamak için ödül veya ceza yöntemini kullanarak baskı yapma gereği duyarız. Örneğin, odanı toplarsan telefonu kullanabilirsin veya odanı toplamazsan telefon yasak gibi. Bu dengesiz düşünce yapısını küçük yaşlardan çocuklarımıza aktarmaya başlarız daha sonra onlar da kendi çocuklarına aktararak bir döngü oluştururuz. Nerede hata yapıyoruz? Nelere dikkat etmemiz gerektiği sorularına daha önce yapılan araştırmalar bizler için açıklıyor.
İlk başta konuyu değerlendirirken kendi düşünce yapımızı ve davranışlarımızı gözden geçirmemiz gerekiyor. Küçüktür yapamaz, beceremez korumacı yaklaşımımız var mı? Yapabileceği becerileri onun yerine ben mi yapıyorum? Çocuğumun davranışlarına engel oluyor muyum? Bu soruları kendinize sorarak bir değerlendirme yapabiliriz.
Araştırmalara göre çocukların doğuştan yardım etmeye yatkın oldukları ve yardım etmeye dair izin verildiği takdirde, bu istekleri yetişkinlikleri boyunca devam ettiği gözlemlenmiş. Eski bir araştırmada, 18, 24 ve 30 aylık bebeklerin ev işlerinde bakım verenlerle nasıl etkilişime geçtiği araştırıldı (Rheingold, 1982). Bu araştırmada, bakım verenler normalden daha yavaş hareket ederek, çocukların yardım etme davranışlarını onaylamaları/ izin vermeleri ve yönlendirme yapmamaları istendi. Araştırma sonunda, çocukların hepsi bakım verenlere herhangi bir yönlendirme ve talep etmeden gönüllü olarak yardım etmiş.
Bir diğer araştırmada, çocukların yardıma ihtiyaç duyan bireye nasıl davrandığı ölçüldü (Warneken & Tomasello, 2009). Bu araştırmada, çocuk bir odanın köşesinde oyuncakları ile oynarken diğer köşesinde araştırmacı yanlışlıkla yere bir şey düşürüyor ve nesneye uzanmaya çalışıyor. Bunu yaparken çeşitli sesler çıkararak çocuğun dikkatini çekmeye çalışıyor. Sonuç olarak, 14 aylık küçük bebeklerin bile kendiliğinden gelip araştırmaya yardım ettiğini bulunmuştur. Aslında küçük bebeklerin herhangi bir yönlendirme yapmadan yardıma ihtiyaç duyan kişinin ihtiyacını anladığını ve bu ihtiyacı karşıladıklarını söyleyebiliriz.
Çocuklara Nasıl Bir Yol Gösterebiliriz?
-Ev işlerinde yalnızca anne sorumlu değildir, tüm aileye ait olduğunu kabul ediniz. Yapılan iş ev işi olduğunu ve evde yaşayan her bireyin ortak sorumluluğu olduğunu bilmelisiniz. Bunu yaparken işlerin nasıl yapılacağı konusunda kontrol etme isteğini bir kenara bırakmalısınız. Eğer özellikle yapılmasını istediğiniz bir iş olursa onun sorumluluğu sizde olmalıdır.
– Ev işlerinde yardım talep etmekten, kontrol etmeye çalışmaktan ve pazarlık yapmaktan kaçınınız. Bu şekilde davranmak çocuğun yardım etmek için duyduğu içsel motivasyona zarar vermektedir. Yardım etme çabalarında onu biraz cesaretlendirip yardım etmesine izin vererek daha da gelişeceğini varsayanız. Bunu yaparken teşekkür edilebilir veya gülümsemeniz ile memnun olduğunuzu aktarabilirsiniz.
– Geçmiş araştırmalarda yardım etme hissi küçük yaştan başladığı ve izin verildiği takdirde büyüyene kadar devam ettiği gözlemlenmiştir. Bu nedenle küçük yaştaki çocuklarında yardım etme davranışını kabul edebilirsiniz. Örneğin, bez değişiminde kirli olanı çöpe atma davranışı, kıyafetleri renklere göre ayırma veya dürmeye çalışması, yemek yaparken karıştırmalarına izin verebilirsiniz. Her çocuğun farklı alanlarda merağı olduğunu farkına vararak, cinsiyet ayrımı yapmadan özellikle merak ettikleri konularda yardım etme isteklerini kabul edebilirsiniz.
– Çocuğunuzun size yardım etmesi sadece sizin için değil onun için de oldukça iyi bir davranış olduğunu farkına varınız. Aileye katkı sağlamak sorumluluk duygusunu yükselterek, öz-değer ve aidiyet hissini de güçlendirecektir.
