Aydınlatma ile renk arasında algıda farklılık yaratacak bir bağlantı söz konusudur. Color Rendering Index (CRI) olarak adlandırılan, Renksel Geriverim İndeksi olarak karşımıza çıkan konu tam olarak ta renk ile aydınlatmanın ilişkisini bize anlatmaktadır.
Gün ışığında, etrafımızdaki renkleri 100% olarak algıladığımızı kabul ettiğimizde, yapay ışığın renkler üzerindeki etkisi üzerine yapılan araştırmalar sonucunda farklı aynı rengin farklı algılara yol açtığı gözlenmiştir. Bu durum bize kısaca o ışık kaynağının CRI değerini vermektedir. Ticari hedefi olan iç mekanlarda yanılgıyı en aza indirmek için bu oran en az 90% olmalıdır.
Aydınlatma, bir iç mekandaki gerek genel renkler, gerekse aydınlatmanın direkt olarak etkilediği yüzeyler üzerinde ekleyici ya da eksiltici sonuçlar yaratabilir. Özellikle mekan bazında kullanıldığında koyu renklerin bir iç mekanın daha küçük algılanmasına sebep olduğunu, aksine açık renklerin hakim olduğu iç mekanlarda ise ters bir etki olarak bu mekanların daha geniş algılanmasını sağladığı kanıtlanmıştır. Bu bilginin doğrultusunda aydınlatmanın iç mekandaki rolü, geliş açısı ve yoğunluğu, bu etkiyi arttırıcı ya da azaltıcı etkiye sebep olabilir. Buna ek olarak, genel aydınlatmanın en çok tercih edilen seçeneklerinden biri olan gizli aydınlatma, iç mekan renklerini yumuşatıcı bir etkiye sahiptir.
Doğal aydınlatmayı, dış ve iç cephelerimizde tercih edebileceğimiz elemanlarla belli bir oranda kontrol edebiliriz. Perde, stor ya da güneşlik ile doğal aydınlatmanın etkisini arttırabilir ve azaltabiliriz. Doğal aydınlatmayı en etkili biçimde kesmek için ise dış cephelerde kullanabileceğimiz panjur sistemi bilinen en kesin çözümdür. Aydınlatmalar, belirli bir alanı ya da objeyi aydınlatarak, iç mekanda odak noktası yaratan ve aydınlatmayı bir fonksiyona bağlı olarak kullanılan aydınlatma sistemleridir. Sınırlı bir alanın aydınlatıldığı bu aydınlatma sistemlerinde ışık kaynağının belirli bir alana doğru yönlenmesi ve ışığın yoğunluğu ön plandadır.
Hem doğal hem de yapay aydınlatmanın bir iç mekanın algılanışına etkisi oldukça fazladır. Karanlık iç mekanlar için doğal aydınlatma tonlarına en yakın spektrum tercih edilmelidir. Doğal aydınlatmanın erişemediği bu tip iç mekanlarda yapay aydınlatmanın rolü büyüktür. Doğru aydınlatılmadığı takdirde sıkışıklık hissi yaratan bu iç mekanlara eklenen her türlü mobilya ve aksesuar, odanın yarattığı bu hissi olumsuz yönde etkilemeye devam edecektir.
Vurgulu bir aydınlatma, sadece öne çıkarmak istediğiniz objenin ya da alanın aydınlatıldığı sistemlerdir. Bu objeler: duvara asılmış bir tablo, bir heykel, iç mekandaki mimari bir özellik olabilir. Vurgunun ön planda olduğu bu aydınlatmalarda ışık, hiçbir engel ile karşılaşmadan doğruca objeyi etkilemelidir.
Aydınlatma, bir mekanın maruz kaldığı gün içerisinde doğal ışık, akşam saatlerinde ise yapay ışıktır. Bizim için önemli olan bu ışıkların kontrolünü sağlamaktır. Yapay ve doğal aydınlatma kontrolü kapsamında ışığın:
- Geliş Açısı
- Miktarı
- Yayılımı
- Rengi
- Konumu
- Kaynağı
gibi konuların yaratılmak istenen hedefe göre ayarlanması gereklidir. Bu aşamada doğal aydınlatmaya her zaman öncelik verilmeli ve hem sağlık açısından hem de ekonomik açıdan olabilecek en çok büyük faydayı sağlamalıyız.
